Een van de oudste en meest karakteristieke en soms eeuwen oude bomen in Europa en vooral in het gebied rond de Middellandse zee is de olijfboom: Olea europaea.
Al 6000 jaar heeft de olijfboom het goed naar z’n zin in een warme en droge omgeving. In de Griekse mythologie schonk de godin Pallas Athene een olijf aan de stad Athene. Nog steeds staat er een olijf op de Akropolis. En in de joodse cultuur staat de boom als symbool voor vrede en geluk. Tegenwoordig is een duif met een olijftak in zijn bek het beeld voor vredesduif.
Het is een behoorlijke familie met ca. 20 soorten. De olijfboom levert olijven die gegeten kunnen worden en zorgen daarnaast vooral voor een enorme hoeveelheid liters olijfolie als de vruchten geperst worden. Olijfolie is een van de belangrijkste (export-) landbouwproducten van de Mediterrane landen.
De oogst & opbrengst
Oogsten van olijven vindt in de late herfst en winter plaats. Tegenwoordig worden netten onder de bomen gelegd en de stam getrild door een machine waardoor de boom zijn vruchten loslaat. Voorheen werden de olijven met de hand geplukt soms met behulp van een ‘harkje’. Door boeren en particulieren met een relatief kleine opbrengst worden de olijven bij de lokale oliemolens aangeboden om geperst te worden. Ze worden gebracht in verschillende stadia van rijpheid en in alle kleuren; geel, zwart, paars, bruin, groen en blauw. Vroeger bestond de olijfpers uit twee zware, malende stenen. De huidige generatie persmachines hebben deze taak overgenomen. De beste olijfolie komt van de 1e koude persing.
Olijfolie wordt naast gebruik in de keuken ook als brandstof voor warmte of verlichting toegepast, als geneesmiddel gebruikt en als ingrediënt voor cosmetica en zeep. Olijfolie is een veelzijdig product.
Bij de borrel
De olijven voor bij het aperitief worden ingelegd in zuur of zout. Een olijf zo van de boom is vreselijk vies van smaak; oneetbaar bitter. Door ze een paar maanden in een zoutwaterbad te leggen verdwijnt de bittere smaak en worden ze vaak gekruid. Er zijn verschillende soorten olijven (zes) waarvan de kalamanta een grote zwarte olijf is en de throumpes gerimpelde olijven zijn.
Olijven worden in vele gerechten verwerkt. In Griekenland met fetakaas op een salade. In Italië ter aankleding van de pizza en bij de apéro. Het Nederlandse Voedingscentrum deelt olijven in onder fruit.
De karakteristieke boom
De boom is een echte zonaanbidder, groeit langzaam en kan eeuwen oud worden, heeft een prachtige stam en mooie grijze bladeren. De boom geeft pas na 5 jaar z’n eerste vruchten als alle omstandigheden goed zijn. Juist omdat de boom zo langzaam groeit heeft hij hard hout. Het hout is prachtig generfd en heeft een warme kleur. Van dit bijzondere hout worden veel gebruiksvoorwerpen zoals schalen, handvaten en snijplanken gemaakt.
De olijfboom in de Nederlandse tuin
Vaak wordt de olijf, nu we meer warme zomers en zachte winters hebben, gekocht om de Mediterrane uitstraling; terrassen van brasserieën en restaurants worden aangekleed met olijfbomen in kuipen om het zomerse en zuidelijke gevoel te versterken.
Een olijfboom in de volle grond van uw tuin kan ook maar er zijn wel enkele voorwaarden.
Koop een gezond exemplaar met een mooie stam, vorm en gesteltakken. Het zijn dure bomen omdat ze geoogst worden in zuidelijke landen en dan op transport gaan. Kies de warmste plek ! in de tuin, de olijf houdt helemaal niet van natte en koude voeten. Zorg voor een doorlatende grond met drainage. Zorg voor voldoende ruimte, plant de boom solitair zodat er geen concurrentie is met andere struiken en bomen.
Plant de boom ‘hoog’ en leg rond de voet een hoeveelheid stenen of grind. Die houden de warmte van de zon lang vast en zorgen voor de extra warmte die de olijf nodig heeft. In uw tuin (liever) geen beplanting aan de voet van de olijf. Vaste planten en struiken aan de voet van de stam geven schaduw, vocht en koelte terwijl de olijf alleen maar droogte en warmte wil.
Geef de boom elk voorjaar mest voor kuipplanten of mediterrane planten. Snoei de boom of helemaal niet of erg luchtig in maart. In de Provence zeggen de olijfboeren dat de snoei zodanig moet zijn dat de zwaluwen door de takken kunnen vliegen.
Een solitaire olijfboom in de tuin is een echte blikvanger en uw tuin krijgt door een (oude) olijfboom al gauw een fijne, mediterrane sfeer.
Rendy Regtuit Garden Concepts 